М А З М Ұ Н Ы
КІРІСПЕ. 3
1-ТАРАУ. ОҚУШЫЛАРДЫҢ ЕСТЕ САҚТАУ ҚАБІЛЕТТІЛІГІ МЕН ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ. 6
1.1. Бастауыш мектеп окушыларында ес процесінің даму ерекшеліктері. 6
1.2.Қабілеттіліктің танымдық процестермен /ес/ байланысына түсінік. 10
1.3 Қабілеттердің классификациясы факторларының ерекшеліктері 25
II ТАРАУ. МЕКТЕП ОКУШЫЛАРЫНЫҢ ҚАБІЛЕТТЕРІН ОҚУ ІС-ӘРЕКЕТІНДЕ ДИАГНОСТИКАЛАУ.. 42
2.1. Зерттеудің барысы, мақсат- міндеттері. 42
2.2 Зерттеудің классикалық әдістері 47
2.3 Зерттеудің әдістерін талдап, өңдеу. 53
ҚОРЫТЫНДЫ.. 59
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 62
ҚОСЫМШАЛАР. 64
1-ТАРАУ. ОҚУШЫЛАРДЫҢ ЕСТЕ САҚТАУ ҚАБІЛЕТТІЛІГІ МЕН ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ.
1.3 Қабілеттердің классификациясы факторларының ерекшеліктері
... Оқыту әдістемесінде ең негізгі көңіл оқу ептілігін қалыптастыруға қойылады. Оқушыларға жүйелі тұрғыда сабақта мұғалім рольінде болуға мүмкіншілік туғызып отырады. Шығармашылық сипаттағы әртүрлі жарыстық тапсырмалар, рольдік тренингтер, топтық дискуссия кеңінен қолданылады. Бүл сынып біржақты күрамда болғандықтан (тек дарындылар) оқу процесі көптеген жағдайларда сыныпіші дифференциация негізінде қүрылады. Бүл оқу жүмысын топтық формада қүруды пайдалануға, дарынды балалар үшін жеке даралық жоспар бойынша өз бетінше жүмыс істеу мүмкіншіліктерін қамтамасыз етеді. Бүл сыныпта өз бетінше көркем және ғылыми- көпшілік әдебиеттер оқуға көп көңіл бөлінеді.
Танымдық қүрылымның дамуындағы қабілет. Танымдылық даму
әдетте, білімдер дифференциациясының ұлғаюымен байланысты. Ерекшелеудің жас ерекшелік мүмкіншіліктері бақыланатын заттармен құбылыстардың қасиетіне ғана қатысты емес, сондай-ақ олардың бұрынан ақ бар қасиеттері абстрактылы ұғымдардың, ғылыми және теориялық білімдердің қалыптасуына да әкеп соғады.
Бiлімдерді меңгерудің екі жолы бар, олардың әрқайсысынан таным процестерінің сипати анықталады. Бір жолы жаңа білімді өз бетінше ашуга әкеп соғатын іс-әрекеттің белсенді қалыптасуына бағытталған: баланың заттар арасындағы байланысты байқауынан бастап бұрын ешкімге танымал болмаған заңдылықтарды көрсету және алдыңғы өнер табыстарына дейінгі жаңа білім. Екінші жолы дайын бейнелер мен эталондарды меңгеруінде қүрылатын байта жаңғырту іс-әрекетіне бағытталған. Бірінші жағдайда шығармашылық өнімді үрдіс туралы айтылады.
Қабілеттер мақсатты түрде өзіне сәйкес психикалық функцияларға қатысты. Психикалық функциялар психикалық процесстерде жүзеге асатындықтан қабілеттілік танымдық және психомоторлық процесстеріне жатқызу керек, ал олардың жіктелуі психикалық фуі|кциялар мен процесстердiң жіктелуіне сүйену қажет./18/
Әдетте, қабілетті іс- әрекетті орындау дың нәтижесінде көрінетін, бір адамды екінші адамнан ажырататын жеке даралық- психологиялық ерекшелік деп түсіндіреді.
Қабілетті танымдық және психомоторлы процесстерді жүзеге асырушы функциялық жүйелердің қасиеті ретінде анықтама беруге болады, онда іс-әрекеттің өзіндік орындалуының нәтижелігі мен сапасында көрінетін жеке даралық өлшемі болады. Қабілеттің көрінуінің жеке даралық өлшемді анықтау кезінде кез- келген іс- әрекет нәтижесіне сипаттама берудегі параматрлерді мақсатты түрде үстану қажет. Іс- әрекет нәтижесінің сипатына өнімділігі, сапасы және сенімділігі жатады. ...
II ТАРАУ. МЕКТЕП ОКУШЫЛАРЫНЫҢ ҚАБІЛЕТТЕРІН ОҚУ ІС-ӘРЕКЕТІНДЕ ДИАГНОСТИКАЛАУ
2.3 Зерттеудің әдістерін талдап, өңдеу.
...Зерттеу қорытындысы
Бастауыш сынып оқушыларын тестілеуі берген оқу материалында мнемикалық қабілеттерді диагностикалау тесінің жекелеген көрсеткіштері бойынша көрсеткіштердің сыртқы валедизациясын қарастырайық. Мнемикалық қабілетердің функционалды механизмдерінің негізгі көрсеткіші оқушылардың тоқсандық бағаларымен байланысты емес болды. Сондай-ақ функционалды механизмдердің қосымша көрсеткіштерінде де тоқсандық бағамен байланыс байқалмады. Нәтижелер төмендегі кестеде көрсетілген. Оперативті механизмдердің негізгі көрсеткіштері оқушылардың орыс тілі пәнінің тоқсандық бағасымен байланыстылығын көрсетті. Мүнда 1-3-ші сыныптарда орташа байланыста болса, ал 4-ші сыныпта мәнді, жеткілікті байланысқа (корреляция коэффициенті 0,55-ке тең) ие болады. Операционалды механизмдердің қосымша көрсеткішінде оқушылардың тоқсандық бағалары 1-ші сыныпта орташа байланысқа (корреляция коэффициенті 0,42) ие болса, 2-4-ші сыныптарда мәнді, жеткілікті байланысқа (корреляция коэффициенті 0,53; 0,59; 0,02) ие екенін көруге болады.
Тест нәтижелерінің корреляция коэффициенті
Ескерту: кестедегі Ф.М. – қабілеттердің функционалды механизмдері; О.М. – қабілеттердің операционалды механизмдері; Ф.М.Қ. – функционалды механизмдердің қосымша көрсеткіші; О.М.Қ. – операционалды механизмдердің қосымша көрсеткіші.
Ал, "Сөйлем суреттерімен" субтесінің көрсеткіштерінің ішінде орыс тілі сабағының тоқсандық бағасымен сөздерді тандау (корреляция коэффициенті 0,85), суреттерді таңдау (корреляция коэффициенті 0,42) және суреттерді толығынан қайта жаңғырту (корреляция коэффициенті 0,59) байланысты болды, яғни сөздердегі, суреттердегі қателер орыс тілі сабағының бағасымен байланысты. Қалған бір көрсеткіш оқу үлгерімімен мәнді байланысты көрсетпеді.
Бастауыш мектеп окушыларының тестілеу нәтижесінің сыртқы валедтілігінің әркелкі болуы таңдамалының біртекті болмауымен байланысты. Жалпы алғанда оқу іс-әрекетінде қабілеттерді диагностикалау нәтижесі мәнді сыртқы валедтілікке ие деуге болады. ...
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Ананьев Б.Г. Человек как предмет познания. - Л.: Изд- во Ленингр. Ун- та. 1968.- 380 бет.
2. Артемова Т.И. Методологический аспект проблемы способностей.- М.: Наука, -1977-.329 бет.
3. Алексеев А.В., Воронин А.Б. и др. Развитие и диагностика способностей. - М.:Наука, 1991. С. 131-148 бет. ...
