<...> Арұяттың өзгешелігі қатарына оның тылсымдылығы, бүркемеленуі жəне таңдамалылығы жатады. Арұят — бұл ішкі монолог, кейде онда диалог, тіпті көп дауысты дискуссия да жүзеге асып жатады. Латыш даналығы былай дейді: «Арұят дегенің мыңдаған куəгерлер». «Адам бойында мəңгі оппонент пен мəңгі қорғаушы рухқа ұйқы бермей пікірталасып жатады. Адамдағы мəңгі төреші қоғамдық пікірден жасырын жатқан нəрселерді көріп, ойлап жəне сезіп отырады» (А.Милтс. Совесть.— «Этическая мыслъ». М., 1999. 274275 беттер).
<...> Арұят үғымына тарихи кезең, ұлттық, территориялық, климаттық ерекшеліктер де орасан ықпалын тигізеді. Арұят үғымының қазіргі кезең мен өндіріс үдерісіне машиналар, механизмдер енді ене бастаған ХVІII—ХІХ ғасырлар арасында айырмашылығы бар екендігін де ескерген жөн.
Француздар мен қазақтардың неке қатынастарында да арұят үғымы бірбірінен айрықшаланады.
Алғашқылары үшін бөлелер (кузендер) арасындағы неке қалыпты болып саналса, қазақтар үшін мүндай неке қан алмасушылыққа жол берген ұятсыздардың ісі. Шығыс халықтарына тəн арұяттылық батыс елдері халықтары пікірімен үнемі сай келе бермейді. Сондықтан да, адамгершілік қатынастарда əрқашан бұл факторларды ескеріп, өдепғұрыпқа құрметпен караған жөн.
