Жоспар

1. Бензол құрылысы.. 3

2. Алу жолдары және табиғи көздері 3

3. Бензолдың физикалық қасиеті 5

4. Химиялық қасиеттері 5

5.  Бензолдың қолданылуы. 9

6. Ароматты галоген туындылары. 9

Химиялық қасиеті. 10

7. Ароматты сульфоқышқылдар. 12

8. Ароматты нитроқосылыстар. 15

9. Ароматты  аминдер. 17

9.1 Классификациясы, номенклатурасы және изомериясы.. 17

10. Физикалық және химиялық қасиеттері 22

4. Химиялық қасиеттері

Қосылу реакциялары. Ароматты көмірсутектер  кәдімгі жағдайда қосылу реакциясына түспейді, яғни олар борм суын, калий перманганатының ерітіндісін түссіздендірмейді. Бірақ ерекше жағдайларда қосылу реакциясына түсіруге болады.

1.Катализатордың қатысуында және жоғары температурада ароматты көмірсутектер сутекті қосып алып, циклогексан және оның гомологтарын түзеді.

СУРЕТ

2.Ультракүлгін сәуленің әсерінен арендер хлор мен бромды қосып алып, гексагалогенидтер түзеді.

СУРЕТ

3.Бензол мен оның гомологтары қанықпаған көмірсутектер секілді озонды қосып алып, өте қопарылғыш зат-үш озонидтер түзеді.Бұл озонидтер сумен гидролизденіп, дикарбонильді қосылыстар (глиоксаль) түзеді.

7. Ароматты сульфоқышқылдар.

 Молекуласында сульфатопшасы бар ароматты көмірсутектердің туындыларын ароматты сульфоқышқылдар дейді.

Алыну жолдары:

Ароматты сульфоқышқылдарды бензолды және оның гомологтарын сульфурлеу арқылы алады.Сульфурлеу реакциясы әдеттегі электрофильді орынбасу механизмімен жүреді.Төмендегі схемамен түзілетін гидросульфон ионы реагент болады.

Химиялық қасиеті.

Сульфотопшаның реакциялары:

а) тұздардың түзілуі

C₆H₅ SO₃H + NaOH                 C₆H₅ SO₃Na + H₂O

б) хлоронгидридтердің түзілуі

C₆H₅ SO₃H + PCl₅                         C₆H₅ SO₂Cl + H₂O

C₆H₅ SO₂Cl + NaOC₂H₅                   C₆H₅ SO₂ OC₂H₅ + NaCl

                                                    Бензосульфақышқылының этил эфирі

C₆H₅ SO₂Сl + 2 NH₃                   C₆H₅ SO₂NH₂ + NH₄Cl

                                                  Бензосульфоамид

C₆H₅ SO₂NH₂ + 2 HOCl             C₆H₅ SO₂NCl₂ + 2H₂O

                                                  Бензолсульфодихлорамид

C₆H₅ SO₃H + H₂O              C₆H₆ + H₂SO₄

C₆H₅ SO₃Na + 2 NaOH               C₆H₅ ONa + Na₂SO₃ + H₂O

2C₆H₅ SO₃Na + H₂SO₄                 2C₆H₅OH + Na₂SO₄

фенол

 Сульфоқышқылдардағы бензол сақинасы электрофильді орынбасу яғни галогендеу, нитрлеу және сульфурлеу реакцияларына түседі.Электроноакцепторлы сульфотопша бензол сақинасындағы  пи электрондарды  өзіне қарай тартып,сақинаның электрондық тығыздығын кемітеді.Электрондық тығыздық орто- және пара- жағдайларда көбірек кемиді,келесі орынбасушы м-жағдайға орналасады. ...