Жоспар

 КІРІСПЕ. 3

 1 ЯДРОЛЫҚ ҚАРУ ТАРАТПАУ САЛАСЫНДАҒЫ САЯСАТҚА ТАРИХИ ШОЛУ   15

1.1 XX ғасырдың екінші жартысындағы халықаралық қатынастардағы ядролық қару таратпау және қарусыздану мәселесі. 15

1.2 Ядролық қарудан азат аймақтардың халықаралық-құқықтық мәртебесі. 35

2 ОРТАЛЫҚ АЗИЯДА ЯДРОЛЫҚ ҚАРУДАН АЗАТ АЙМАҚ ҚҮРУ: ҰСТАНЫМДАР МЕН ӨЗЕКТІМӘСЕЛЕЛЕР. 47

2.1 Орталық Азияда ядролық қарудан азат аймақ жасау мәселесі жөніндегі орта-азиялык республикалардың үстанымы. 48

2.2 Орталық Азияда ядролық қарудан азат аймак қалыптастыруға қатысты ядролық державалардың көзқарасы. 61

ҚОРЫТЫНДЫ.. 76

 ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 81

1 ЯДРОЛЫҚ ҚАРУ ТАРАТПАУ САЛАСЫНДАҒЫ САЯСАТҚА ТАРИХИ ШОЛУ

1.2 Ядролық қарудан азат аймақтардың халықаралық-құқықтық мәртебесі.

... Қорыта келгенде, жоғарыда баяндалған сан-алуан ЯҚАА қүру туралы үжымдық келісімдердің ядролық қаруды таратпау қағидаларының салтанат қүруында баға жетпес рөл атқарғаны күмәнсіз. Көбіне, мемлекеттердің ЯҚАА қүру жолындағы бейбітшіл күш-жігерінің арқасында планетаның бүкіл оңтүстік жарты шарында қазіргі кезде ядролық қару жоқ. Осы фактінің өзі қарусызданудың күрделі де үзақ жольшдағы нақ үжымдық, бірлескен күш-жігердің әлеуетті мүмкіндіктерін барынша айғақтайды. Бірлескен күш-жігерді одан ары дамыту ерте ме, кеш пе бүкіл дүние жүзін жаппай қырып-жоятын қарудан азат аумаққа айналдыруға мүмкіндік береді деген нәзік үміт үялатады. Дегенмен кейбір мемлекеттер мен бір топ елдердің қайшылықты мүдделері сақталуда. Аймаққа жатпайтыи державалардың өздеріне белгілі бір артықшылықтар алу үшін нақты ЯҚАА-тар мен шарттардың ерекше белгілерін пайдалану әрекеттері де жойылмады. Бірақ ЯҚАА-дың пайдалылығы көзге үрып түр. Бүл қүбылыстың XXI ғасырда да одан ары дамуы мен диверсификациясы әлемде ядролық қару тыйым салынған аймақтарының кеңейюіне әкеледі.

Осыған орай ЯҚАА қүрудан бүрын, терең саяси қайшылықтарды және бүтін бір аймақтардың қауіпсіздік мәселелерін кешенді түрде шешумен байланысты орасан зор дайындық жүмыстары жүргізілу қажет. Мысалы Латын Америкасындағы ЯҚАА-ты қүру Бразилия мен Аргентина екеуінің арасындағы бәсекелестігі ядролық салаға көшірмеу жөніндегі өзара шешім қабылдағаннан кейін мүмкін болды. ЯҚАА-тың күрылуы бүл шешімді заң жүзінде міндеггі қылып және тексеруге болатын етіп бекітуге мүрсат берді. Сол сияқты Оңтүстік Африка Республикасының ядролық қарудан бас тартуы Африка қүрлығында ЯҚАА-тың қүрылуына жол ашты. ...

2 ОРТАЛЫҚ АЗИЯДА ЯДРОЛЫҚ ҚАРУДАН АЗАТ АЙМАҚ ҚҮРУ: ҰСТАНЫМДАР МЕН ӨЗЕКТІМӘСЕЛЕЛЕР

 2.1 Орталық Азияда ядролық қарудан азат аймақ жасау мәселесі жөніндегі орта-азиялык республикалардың үстанымы.

 ... 2002 жылы тамызда Душанбе қаласына сапары кезінде Б¥¥ Бас хатшысының қарусыздану жөніндегі орынбасары Д. Данапаламен Тәжікстан президенті Э. Рахмонов кездесті. Сүхбат барысында тәжік көшбасшысы Орталық Азияда ЯҚАА қүру үрдісінде өз елінің ең басынан бастап белсенді қатысып келетіндігін мәлімдеді. Осы кездесуден кейін Тәжікстан президентінің баспасөз хатшысы Зафар Саидовтың хабарлағанындай Э. Рахмонов ЯҚАА қүру туралы шарт мәтінін неғүрлым тез арада келісуді жақтап пікір білдірді [100].

Орталық Азия аймағындағы геосаяси және геостратегиялық жағдайға талдау жасай отырып, үдайы өзгеріп отыратын әлемдегі аймақтың релін анықтауға әрекеттенген ғалым Ө.Т. Қасенов Орталық Азия өңірін ЯҚАА ретінде халақаралық-қүқықтық жағынан рәсімдеу үрдісін қиындатуы мүмкін бірнеше факторды атап айтқан болатын, олар төмендегідей.

ЯҚАА-тың сыртқы периметрін анықтау кезінде орын алуы мүмкін қиындықтар. Яғни, Каспий теңізінің қүқықтық мәртебесінің шешілмегендігін және Орталық Азия республикаларының өз ішінде және аймаққа көршілес мемлекеттерменен де шекара түпкілікті анықталмауын ескеретін болсақ, бүл мәселенің тез арада шешілуі екіталай.

Оңтүстік Азиядағы (Үндістан мен Пәкістан арасындағы ядролық тікетірес), Таяу Шығыстағы шиеленісті әскери-саяси ахуал (Палестина мәселесінің шешімін таппай отырғаны және Израильдің ядролық қару иеленуі фактісі) Орталық Азияда ЯҚАА қүру ісіне әсер етуі мүмкін. ...

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

 1  Назарбаев Н. Қазақстанның егеменді мемлекет ретінде  қалыптасуы мен дамуының стратегиясы. - Алматы, 1992. -14 6.

2 Қазақстан Республикасыньщ әскери доктринасы // Заң газеті. - 2000. - 10 ақпан.

3    Қазақ   ССР-ның   мемлекеттік   егемендігі   туралы   Декларациясы   // Социалистік Қазақстан. - 1990. - 28 қазан.

4 Резолюция Генеральной Ассамблеи ООН - 52/38S от 9 декабря 1997 года //http://www.un.org/rassian/documen