Жоспар

Кіріспе. 3

І бөлім. 5

1.1   Монополиялар: түрлері, түсінігі, ерекшеліктері 5

1.2 Монополиялық биліктің көрсеткіштері 11

ІІ бөлім. 13

2.1. Монополиялық бағаны қалыптастыру ережелері 13

1.2 Монополиялық биліктің көрсеткіштері

... Бұдан байқайтынымыз: монополиялықбиліктің күші, басқа жағдайларды тұрақты деп ұйғарғанда сұраныс икемділігіне кері пропорционалды болады, демек, өнімге деген сұраныс икемсіз болғанда монополиялық билік күшее түседі. [5, 134]

Нарықтық монополияның түрлері. Нарықтық монополиялаудың екі негізгі түрі бар. Олар мыналар:

1. Бір фирманың қолында нарықтың үлкен бөлігінің шоғырлануы.
2. Ірі фирмалардың бәсекелестерімен байланысты.

Мемлекет өндірістің шоғырлану деңгейін анықтағанда үш көрсеткішке жүгінеді: айналым мөлшері, жұмыспен қамтылғандар саны және капитал мөлшері. Монополияға қарсы саясатшылардың көзқарасымен қарағанда, ең негізгі көрсеткіш болып айналым мөлшері есептеледі. Бұл мөлшер тауар ұсынысының қай бөлігі бір фирманың қолында шоғырланғанын көрсетеді. Ірі фирмалардың нарықтық үлесін анықтау үшін экономистер бірнеше индекстерді пайдаланады. Соның бірі — Херфиндаль-Хирлеман индексі (I_hh).

I_hh =(x₁)²+(x₂)²+(x₃)²+…+(x_n)²  мұнда х_і - %   түрінде көрсетілген саладағы фирмалардың әрқайсысының үлесі. Индекстің мәні үлкен болған сайын саладағы фирмалардың шоғырлану деңгейі жоғары болады. ...

ІІ бөлім

2.1. Монополиялық бағаны қалыптастыру ережелері

... Егер, одан әрі өнім шығару орташа шығындардың өсуіне әкеліп соқтырса, онда монополистке бір ғана зауытты пайдалану тиімсіз болады. Бұндай жағдайларда монополист көбінесе екінші зауыт салу туралы шешім қабылдайды. Монополисттің ұтымды көрсеткіштері Q_m, P_m нүктелерімен сипатталады. [7, 46]   

Суретте көрсетілгендей, егер де монополист өнімді Q* көлемде шығарса, онда өндірістің орташа шығындары ең аз болатындығы белгілі. Мұндай жағдайда өнім көлемін ұлғайту үшін қуаты Q* болатын екінші зауыт салу тиімді болар еді.

Нәтижесінде, өндіріс көлемі айтарлықтай өседі, бірақ өндірістің орташа шығындары  LRMCmin деңгейінде болады. Жалпы жағдайда монополист өндірісте (MR) шекті түсім LRACmin-ға тең болған жағдайда сәйкес келетін өнім көлемін шығарады және бұл кезде бірнеше зауытта өнім өндіреді. Сонымен қатар осы зауыттардың әрқайсысында шығарылатын өнім көлемі LRACmin-ға сәйкес келуі керек, басқаша айтқанда Q*-ге бөлінетіндей шама болу керек. ...