Жоспар
Кіріспе. 3
1 Қаржылардың жалпы түсінігі 4
2. Қаржы құқығы құқық саласы ретінде. 7
3. Қаржы құқығының пәні және зерттеу әдістері. 9
Қорытынды.. 12
Пайдаланылған әдебиеттер. 13
2. Қаржы құқығы құқық саласы ретінде
... Қаржылық-құқықтық шарттың азаматтық-құқықтық шарттан айырмашылығы тек осы шартпен реттелетін қоғамдық қатынастардың айырмашылығында ғана емес, сонымен қатар осы қатынасқа қатысушы жақтардың тең құқыты емес екендігінде.
Қаржылық қызметтің түсінігін алып қарасақ ,қаржылық құқықтың пәніне ақша қорларын пайдалану кезінде пайда болған қатынсатр кірмейді.Себебі, ақша қорларын басқа қорларға қаражат беру арқылы немесе ақша қаражаттарын тікелей тұтынушыларға беру арқылы қорларды «бөлу» түсінігін қамтиды.яғни, осындай жолдармен орталықтандырылған қорлардың ,мысалы, бюджеттік-банктік кредиттеу қорлары арқылы және тағы басқа қаражаттары жұмсалады.Орталықтандырылмаған қорлар,мәселен, кәсіпорындардың қорлары екі жолмен жұмсалына алады:біріншіден,қорларын бөліп беру арқылы; екіншіден, қорларын пайдалану.
Сонымен,қаржылық құқық дегеніміз – мемлекеттің қаржылық қызметінің барысында пайда болатын ,қоғамдық қатынастарды реттейтін құқықтық нормалардың жиынтығы.
Қаржылық құқықта қоғамдық қатынастарды құқықпен реттеудің екі әдісі қолданылады:
- 1. біржақты - өктем ,әмірлі әдіс,яғни императивтік әдәс;
- 2. қаржылық-шартты әдіс,яғни диспозитивтік келісімге келу.
Бірінші әдістің кеңінен таралған әдістің бірі екенін мемлекеттің қаржылық қызметінің маңызынан білеміз.Мысалы,халықтан салық алу кезінде, ақша иесінің еркі есепке алынбайды ,ақша қаражаттары міндетті және ықтиярсыз түрінде жиналады.Бірақ кейбір кездерде ,қаржылық қызметті жүзеге асыруға ,мемлекет тарапынан икемділік көрсетіледі, яғни ақша қаражаттарын табу, жинастыру кезінде мәжбүр ету әдісін қолданбай-ақ ,төлеушілер өз еріктерімен ақшаларын береді.Мысалы,мемлекеттік заемдарды сатып алу,жинақ банктерінде азаматтардың ақшаларын сақтау кезінде.
Бұл жағдайларда мемлекет ,екінші әдісті, яғни шарт жасасу әдісін қолданады.Осы әдіс кейде ақша қорларын бөлу процестерінде де қолданылады.Мысалы, банкілердің қарыз беруі.шарт жасасу,яғни келісімге келу әдістері негізінде қаржылық қызметтің несиелік қатынастарға реттеуге қатысады.,өйткені несие беру қатынастарының экономикалық табиғаты екі жақтың келісімге келуін керек етіп қана қоймай, ақшаны беру шартын екі жақтың келісімінсіз ұйымдастыру мүмкін еместігін ескеріп, қараздың сомасын ,оның қайтарылу мерзіміне және процентіне елісу ,тағы басқа талаптар қояды.Қазіргі кезде қолданылатын мына төмендегідей қаржылық шарттарды атап көрсетуге болады: ...
3. Қаржы құқығының пәні және зерттеу әдістері.
... Қаржылық қатынастардағы субъектілердің іс-әрекеттінің түбегейлі реттеу мен қатаңдығына байланысты императивті әдіс олардың құқықтары мен міндеттері нақты көрсетілген нормативті құқықтық актіледі шығару арқылы жүзеге асырылады.Қаржы құқығының императивті әдісті қолданудың артықшылығы болып мемлекеттің айрықша қаржылық қызметімен түсіндіруге болады.
Сол уақытта, қаржылық құқықтық реттеуге келісудің жұмсақ және иілмелі әдісі тән ,яғни экономиканың нарықтық қатынастарға көшуіне байланысты диспозитивті әдіс қазіргі жағдайларда кең таралуда.
Диспозитивті әдіс қаржылық қатынастарға субъектілер әрекетіне жұмсақ әсер етеді,нормативті-берілген қатынасты реттейтін мемлекеттің құқықтық акты толық кешенін қамтымайды ,кейбір құқықтар мен міндеттер келісім негізінде анықталады.Нәтижесінде берілген қатынастың субъектілерінің екіжақты актісіне негізделген қаржылық қатынастардың келісімді формасы туындайды. ...
Пайдаланылған әдебиеттер
1. С.С.Найманбаева «Финансовое право».Астана,2005 г.
2. Н.Б.Мухитдинов «Қаржы саласындағы басқарудың құқықтық негіздері».Алматы,1994 ж.
3. Н.И.Химичева «Финансовое право».Учебник.Москва,1996 г. ...
