План
Кіріспе. 3
1.Не ліктен Қазақстанға ортаңғы класс керек?. 4
2. Ортаңғы класстың қоғамдағы маңызы. 6
3. Дамыған елдердегі ортаңғы класстың дамуы(АҚШ) 7
Қорытынды.. 8
Қолданған әдебиет. 10
1Неліктен Қазақстанға ортаңғы класс керек?
... Әлеуметтік тұрақтылықтың құпиясы оп-оңай: әр адам өзінің тәжірбиесі арқылы мемлектте жасаған істерінің жемісін жей алатындығына көз жеткізу керек. Қазақстанның қалыптасуына үлес қосатындар келешекте осы істің жақсы жақтарына қол жеткізе алады. Ортаңғы класстың Қазақстанда көп болуы – көпшіліктің алда келе жатқанына мысал бола алады және жақсы реформалардың жүзеге асып жатқанын көрсетеді. Сондықтан реформалардың ортаңғы классқа тигізетін әсері өте үлкен.
Қай заманда болмасын ортаңғы класс өзіне не керектігін жақсы білген: табыс пен тұрақтылық. Егерде қоғам осы классты қанағаттандырса – ортаңғы класс елдің қорғайды және елдің табысын бірнеше есеге көбейткендей еді. Керсінше болған жағдайда - мемлектті құлатқандай еді.
Тәуелсіз Қазақстан өмірін жаңадан бастап келе жатқанда ортаңғы класстың жағдайы жақсы болған – мамандығының жоғары деңгейі мен табатын табыстың тең болуы. Бәрімізге белгілі, ортаңғы класс әлуметтік теңсіздік кезінде қиын қалыптасады.
Ортаңғы класстың еңбегінің арқасында әлем байлықтарына қол жеткізе алдық. Ол арқылы Батыс Еуропа елдерінің, Оңтүстік Азия елдерінің өмір деңгейі өскен болатын. Ал қазіргі кезде Қазақстанда отаңғ класстың жағдайы өте мүшкіл. Гидденс былай деген екен: Жаңа заманға бейімделе алмаған және қиын жағдайда керектіқадамдар жаса алмайтын еңбекшілер жоғарғы класстың ойыншығына айналары сөзсіз.
Мықты және көп санды ортаңғы класстың жоқ болғандықтан Қазақстан энергиялық өндірістен ғылымды қажет ететін өндіріске қол жеткізуі қиын. Бірақ ештеңке өзгермейді деген тұжырымнан алшақ болайық. Қазіргі кезде мемлекеттің қоғамға деген көз қарасын өзгерту керек.
Америка эконмика стагнациясы пайда бола бастағанда, олар басқарудың жаңа бағыттарын іздей бастады. Экономикалық политиканың Этатистско –корпоратив-ті моделі АҚШта І Дүниежизілік соғыс кезінде және ХХ ғасыр-дың 30-жылдарында жақсы нәтижелерге жеткен болатын. Бұл кезекте АҚШ нарықты, монополияны қадағалауға, жалақыны көбейтуге, халықты жұмыспен қамтамасыз етуге үлкен көңіл бөлген. Егерде АҚШ сияқты ұзақ жылдар бойы либералдық-нарықтық тәжірбиесімен нарықты басқаруды ауадай қажет деп санаса, жаңадан нарықтық қатынасқа енді кірейін деп жатқан Қазақстан туралы не айта аламыз?
Бұрынғы КСРО қармағында болған елдерді зерттейтін шет елдердің эксперттері былай дейді: Социализмдегі артықшылықытарды капитализмнің артықшылығымен өзгертпей-ақ, тезірек экономикалық реформалар жасау керек. Тіпті алда келе жатқан Батыс елдері аралас эконмиканың өз елдерінде болғанын қалайды.
Қазіргі кезде экономикалық бірлестіктердің қолына күш бергеніміз жөн болар. Өйткені тек эконмикалық корпорациялар қиын заманнан құтқаратын бірден-бір жолы болатын еді. Келеңсіз жағдайлар орын алып жатса, өкімет көмектесіп, қадағалап тұруы тиіс. Жеке меншіктік қатынастың дамуы мемлекетпен тығыз қарым-қатынаста жүруі тиіс. Ал бұл – ортаңғы класстың өсудің және қалыптасудың бір амалы.
Қазақстанға сабақ ретінде Оңтүстік-Шығыс Азия елінің ортаңғы классы бола алады. Олардың байсалдығына қарамастан, олар тек 20-30 жыл ғана өмір сүрген болатын. Шығыс елдерінің көпшілігі бірнеше жылдарға созылған диктатураға, авториторизмге жол бергені үшін қазіргі кезде қиын кезеңді басынан кешіріп жатыр. Мысалы Кореяның ортаңғы классы мемлекетке көмектесуі үшін соңғы әшекей бұйымдарын сатады, ал Қазақстандықтар жақсы реформа жүргізу үшін бірігіп көмек көрсете алмайды. Бұрынғы КСРО елдерінің ортаңғы классы қазір әрең жеке меншік иелеріне айналса, Батыс елдің ортаңғы классы бұл статусқа туа біте иеленеді. Қазақстанның ортаңғы классы өзінен өзі көтерілмейді, өйткені көбінің шамасы жоқ. Ортаңғы класстың көтерер бірден бір жолы – адам білім алады, өз мамандығы бойынша жұмыс істейді, өзі бизнес ашады немесе карьерасын көтереді. Сосын ғана ол үлкен статусқа ие бола алады. ...
3. Дамыған елдердегі ортаңғы класстың дамуы(АҚШ)
... Және де осы класстың жоғарғы бөлімін – ортаңғы класстың жоғарғы қабаты деп аталады. Бұл қабаттың мүшелерінің табыс деңгейі және өмір сүру стильі жоғарғы класстың өмір деңгейіне өте жақын. Оған кіретіндер: маман иелері, заңгерлер, дәрігерлер, мұғалімдер, бизнесмендер, программисттер және тағы басқалары жатады.
Специалисттер ортаңғы класстың ортаңғы бөлігіне кіреді, өйткені специалист деген мағына кем дегенде колледжді бітіру деңгейімен тең.
Профессионалдар дегеніміз – универститетті бітіру деңгейі және үлкен тәжірбиесі бар, өзінің жұмыс істейтін аймағында көптеген жаңалық ашқан адамды айтамыз. Бұл атақ өте бағалы. Олардың саны шектеулі және өкіметпне қадағаланады.
Ортаңғы класстың төменгі бөлігіне квалификациясы төмендеу, цехтағы мастелер, клерктер кіреді. Осы клерк мамандығына тоқтала кетейік. 1851 – 1981 жылдар аралығында олардың жұмысшылар арасында жалпы үлесі 1%-тен 16%-ке дейін өсті, ал әйелдер арасында – 10%-тен 74%-ке дейін өсті. Бұл оқиғаны социологтар “конторлық еңбектің фемиизациялануы” деп атаған. ХІХ ғасыр аяғында клерк мамандығы өте беделді болған. Ал қазіргі кезде бұл жұмыспен тек әйелдер шұғылданады және секретарьлық жұмысымен теңестіруге болады. ...
Қолданған әдебиет
1)Средний класс, 1999 – Сагадиев
2)ҚСЭ 9-том
3)Беляева Л.А. Проблемы общества,2001 ...
