Жоспар
Кіріспе
I. Нарықтық экономикаға өту кезіндегі еңбек нарығының қалыптасуы
1.1. Еңбек нарығының құрылымы
1.2. Еңбек нарығына әсер ететін факторлар
1.3. Жалақының қалыптасуы
II. Қазақстандағы еңбек нарығының әлеуметтік-экономикалық мәселелері
2.1. Жұмыссыздық мәні
2.2. Жұмыссыздықтың көрсеткіштері мен түрлері
III. Еңбек нарығының қалыптастыру мен әлеуметтік жағдайын көтеру
3.1. Еңбекпен қамтамасыз ету саясаты
3.2. Еңбек биржасының мәні
Қорытынды
Қолданыған әдебиеттер тізімі
І. Нарықтық экономикаға өту кезіндегі еңбек нарығының қалыптасуы
1.3. Жалақының қалыптасуы
... Қаладағы қызметкерлер саны 50- ден асатын ірі және орта кәсіпорындарда және 50- ге дейінгі адамы бар шағын мемлекеттік (бюджеттік), сақтандыру ұйымдары мен банктерде қызметкерлердің орташа саны 2003 жылдың қаңтар- мамырында 104,8 адам құрап, 2002 жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 13,5%- ға өсті.
Орташа айлық атаулы жалақы 2004 жылдың қаңтар- мамырында – 28607 теңге (2002 жылдың тиісті кезеңіне өсуі 22,7%).
Атырау облысы
2004 жылғы мамырда бір қызметкердің орташа атаулы жалақысы 47553 теңге болып, 2003 жылғы тиісті кезеңмен салыстырғанда18,3%- ға артты. Жалақының ең жоғары мөлшері – кен өндіру өнеркәсібінде- 105320 теңге, ол облыстық орташа деңгейден 121,5% - ға артық, ең төменгі мөлшері-ауыл, аң және орман шаруашылығында -8558 теңге (облыстық деңгейден 82% -ға кем) олардың айырмасы- 12,3 есе.
Қызылорда облысы
2003 жылдың қаңтар- мамырында бір қызметкердің орташа айлық атаулы жалақысы 18730 теңге немесе 2002 жылғы тиісті кезеңге қарағанда 117%.
Орташа жалақының экономикалық қызметтің түрлері бойынша айырмасы елеулі. 2003 жылдың қаңтар- мамырында аса жоғары жалақы (63350 теңге)- кен өндіру өнеркәсібінде , ал ең азы (7256 теңге) – мейманханалар мен мейрамханаларда және олардың арасындағы айырма -8,7 есе.
Оңтүстік Қазақстан облысы
2003 жылдың қаңтар- мамырында облыстың ірі, орта және шағын кәсіпорындарда, мекемелері мен ұйымдарында жалдамалы жұмыс істейтін адамдардың саны есептік деректер бойынша 249 мыңға жуық адам болды, оның ішінде ірі және орта кәсіпорындар мен ұйымдардағы қызметкерлердің саны 205,3 мың адам.
Қазақстан Республикасының 2004 жылы 19 наурыздағы халыққа жолдауы бойынша:
Ең төменгі жалақы- 2,6 мыңнан 6,6 мың теңгеге дейін
Орташа жалақы- 14,3 мыңнан 24,4 мың теңгеге дейін. ...
ІІІ. Еңбек нарығын қалыптастыру мен әлеуметтік жағдайын көтеру
3.2. Еңбек биржасының мәні
... Еңбек биржаларының негізгі атқаратын қызметтері мыналар: еңбек нарығындағы сұраным мен ұсынымды анықтау; жұмыссыздарды есепке алу және бос жұмыс орындарын тіркеу; жұмысын ауыстыруға және жұмысқа тұруға тілек білдіретін адамдарға ақпараттар беру; жұмыс іздеп жүрген кадрларды оқыту мен қайта дайындауды ұйымдастыру; жастар арасында кәсіптік бағдар беру жұмысын жүргізу; адамдарды жұмысқа орналастыру үшін делдалдық қызмет көрсету және жұмыссыздыққа байланысты жәрдем ақы тағайындау. Мемлекет кәсіпорындар мен ұйымдардың мүдделерін есепке ала отырып, биржалар арқылы еңбек нарығына әсер етеді. Еңбек биржасы беретін жұмысқа жолдама кәсіпкерлер үшін міндетті болмайды, ол тек қана ұсынымдылық сипатта болады, себебі олардың жұмыскерлерді еркін түрде таңдауға хұқы бар және өздерінің кадр бөлімі арқылы жалдауға тырысады.
Қазіргі еңбек биржасында жұмыс күшіне сұраным мен ұсыным туралы мағлұматтары банкісі болуы қажет. Осы бағытта өнеркәсібі дамыған Батыс елдерінің тәжірибесін қолдануға болады. АҚШ-та, мысалы, аймақтық және жергілікті деңгейдегі жұмыс күшінің электронды банкілері құрылған. Онда, жұмысқа орналасқан кезде жоғары сапалы консультациялық көмек көрсетіледі, нәтижесінде барлық мамандық топтарындағы жұмыссыздардың 40 пайызы бір айдың ішінде жұмысқа орналасады, сондай- ақ, жұмыссыздарды қаржыландырудың жаңа бағдарламасы өндірілген. Вашингтон штатында феодалдық үкімет тиісті білімі, жұмыс тәжірибесі бар және өз ісінің маманы болғысы келген 400 жұмыссыз адамға белгігі бір уақытқа дейін мүмкіндік беріп, алдын-ала жәрдем ақы төлейді. ...
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
1. Еңбек рыногы экономикасы: оқу құралы – Алматы, 2003 ж. 171 бет. С. Жұманбаев.
2. Еңбек экономикасы: Атырау, 1999 ж. 173 бет. Редакторлары: Ихданов Ж.О., Нұрышев Ғ.Ж.
3. Нарықты экономиканың негіздері: оқу методикалық құралы – Ақтөбе, 1993 ж. 2 бөлім. 108 бет. ...
