Жоспар

Кіріспе. 3

1 Оркестірдің құрылуы мен қалыптасуы тарихынан. 4

2 Оркестр даңқы әлемге әйгіленді 9

3 Тәуелсіз елге - өркенді өнер ұлағаты.. 12

Қорытынды.. 19

1 Оркестірдің құрылуы мен қалыптасуы тарихынан

... Қазақстанның алуан салалы музыка өнері қайраткерлерінің ішіңце Құрманғазы оркестріые қатысы болмаған адамдар кемде-кем. Оркестр туралы сөз болғанда, ол ұғымға дирижерлар, композиторлар, әншілер мен күйшілер, музыканттар түгелдей енеді. Мысалы, әр жылдары өздерініңбар ынта-ықьшасын салып, бойындағы күш-куат, жалпы жігерлерін жұмсап оркестрде дирижерлық еткен Ахмет Жұбанов ассистегатері — Мәлік Жаппасбаев, Ғабдулман Матов, Қапан Мусин; дирижерлар - Жаппас Қаламбаев, Латиф Хамвди, Леоіщц Шаргородский, Шамғон Қажығалиев, Нүрғиса Тілендиев, Фуат Мансуров, Алдаберген Мырзабеков, Үялбай Нүсіпов, Глеб Сафонцев, Мәлгеждар Әубәкіров есівдерін ардақтай айтуға тиіспіз.

Жезтаңдай уш әнші-әртісіміз Күлөш Байсейігова, тандайъша бұлбұл қонған Бибігул Төлегенова, айтуглы да аяулы әншілеріміз Роза Бағланова, Ермек Серкебаев, Роза Жамаңова, Ришат лен Мүсілім Абдуллиндер, Жамал Омарова, Қаукен Кенжетаев, Бекен Жьшыспаев, Байғали Досымжановтар кеп жылдар бойьша оркестрмен қосыла ән шырқап, сәніне сән, әріне әр беріп, оның да, өздерінің де беделін арттыра түсті. Басқа да республикалардың әйгілі әншілері С.Лемешев, Л.Зыкина, С.Киізбаевалар да Құрмакғазы оркестрімен қосылып өн салғандарын өздеріне мәртебе санады.

Біз бүл еңбегшізде Қүрмангазы оркестрінің жылнамасына жазыдар үзақ жылдар бойындағы жүріп өткен жоддарьг мен өмір-тарихының шып-шырғасын шығармай, егжей-тегжейлі барлығын камтыц, түгедаей жазып шығуды міндет еткеніміз жоқ- Олай боллъі мүмкін де елюс. Өйхкені, ондай міндетті атқару — бір кітап түгілі аиденеше томдарға жүк болары анык. Әр кезендерде оркестрге өз үлесгерін қосьщ. қазақ м>~зыка өнерінің абыройьға асырған бірнеше буын тарлан талант өнер иелеріне жіжелей арнайы тоқталып, жік-жігімен баяндап пшғудьщ да мүмінішгі жоқ. Сондықтан, Олар жайлы қыс^аіпа деректер мен толық тізімін кітап соңында беріп отырмыз. Әйхкеммен, жоғарыда біз есімдерін зтаған ардақты ағалар іздерін баса, жалғаса келіп, әр туетары оркестрде қызмет етіп, үздік өнерлерімен танылған: Темірбек Ахметов, Рустембек Омаров, Гүлнафис Еаязитова, Фащма Балғаева, Мағауя Хамзим, Әзіщолла Есқалиев, РысбаЙ Ғабдиев, Бақтияр Құбайжанов, Ғинолла Исмағулов, Мунира Ушшева; Айса Шәріпос, Бақьтг Қарабалина, Алмажаң Шағирова, Қаршымбай Ахмедияров, Зере Бейсембаева, Меруерт Кәленбаева, Гүлсара Ізтілеуовалар сынды және тағы басқа көлтеген айтулы музыканттардың елеулі еңбектерін қу_рмеітей де суйсіне айтуымыз ләзім.

Оркестр жайлы шынайы ой-санамызға салып. көңіл-сезім, көкірек көзімен тереңірек үиілер болсақ — телегей теңіз төгілген тер, жұмсалған қыруар ақыл-зейін, қажыр-кайрат, ересен енбезегі айгпағаңда, улкен бір дәуірді камгитын өнер өлкесі өмірінің киын да қызғьшықты, әрі жарқын іздерін көрер едік. ...

3 Тәуелсіз елге - өркенді өнер ұлағаты

... Оркесгрдің шетелдік сапарлары да жалғасын тауып келеді. Сондай гасрольдердің бірі ретінде 1993 жылы жаз айында қүрамьгада 60 адамы бар оркестр үжымының Қытай Халык Республикасына барып қайтуын атап айтуға болады. Бүл әрине, екі ел арасындағы маңызды өзара келісім аясьшда өткен өнер салары еді. Қазакстан делегатарын сол кездегі Республика Мәдениет министрінің бірінші орынбасары, Казакстаннын еңбек еіцірген кайраткері, Мемлекеггік сыйлыктын лауреаты, профессор Әшірбек Сығаев баскарып барды. Шығармашылық топтың құрамында Құрманғазы оркестрі, ақын Фариза Онгарсынова, КСРО халык әртісі Бибігул Төлегенова, Қазақстанның халық әртістері — Мурат Мүсабаев, Қуман Тастанбеков, Жөнібек Кәріменовтер, Ұйгыр театрының әртістері — Махинүр Рахманова, Регимбүбі Күлайбердиева, Мурат Низахуновтар болды. Қазақстаннын өнер иелері Үрімші, Турфан. Күйтің, Қулжа калаларының концерт залдары мен ашык аландарында аукынды концертгік бағдарламаларыи көрсетті. Аталған аймактарда ондаған үлтгар мен улыстардың өкілдері турады. Қазақстаннын мәдениет кайраткерлерінің шығармашьлығын кызықтай келген кытайлар, казақтар, уйғырлар, дүнғандар, сібелер және баска үлт өкілдері республикамыздың атақты ақын-жазушыларынын, әншілері мен музыканттарының, киноакгерлері мен бишілершің енерлерін тандай кағып, тамсана тамашалады.

Әрбір концерт пен шығармашылык кездесулер Қытай теледидары мен радиосы аркьшы, бүкаралык акпарат куралдарында кеңінен насихатталып сгырды. Бүл өнер сапарының екі ел арасындағы достык карым-катынасының одан әрі дами түсуіне өзіндік улесі болғақпығына күмән жок.

1994 жыл оркестр тарихыңда айтулы кезендердің бірі болды. Өйткені оркестр өзінің қүрылғанына 60 жыл голатын мерейтойын атап өтетін еді. Мерейтойға дайындық ретінде оркестр әуелі Ресейдің Астрахань облысына гастрольдік"сапарлармен барып қайтқан соң мерекелік жауапты концерт бағдарламасын өзірлеуге шындап кірісті. Сөйтіп, сол 1994 жылғы қазан айының 12-сі күні Абай атындағы опера және балбт театрынын залында Қүрманғазы оркестрінің құрылғанына 60 жыл толуъша арнажан мерекелік үлкен концерт берілді. Бұл мерекелік концертке Қазақстан Республикасыньң Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев бастаған үкімет басшылары, қоғам, мәдениет, өнер, әдебиет қайраткерлері, Ресей, Қырғызстан, Түркмения республикаларынан келген делегияция өкілдері елімізлің қалың бұкара қауымы қатысты. Мерейтой салтанаты кешінде сахнаға әуелі вице-премьер А.Есімов шьғып, Елбасының оркестр ұжымын 60 жылдық мерейтойымен құттықтауы мен оркестрдің бір топ әртістеріне құрметті атақтар беру жөніндегі Жарлығъш жария етті. Елбасының арнайы құттықтауыңда былай делінген:

Қымбатты достар!

Халқымыздың мақтанышы, ұлттық рухани байлыгымыздың алтын діңгегі, жер-жаианға аты мәшьүр Қазақтың Құрмангазы атындагы Мемлекеттік Академиялык, халық аспаптары оркестірінің қүрылганына 60 жыл толуымен баршаңызды шын журектен құттықтаймын!

Академик, композитор Ахмет Жұбанов бастап, бір топ өнер саңлақтарының атсалусуымен құрылған бұл оркестр қазақ халқын, қазақ музыка өнерін сан рет дүниежүзіне паш етгі. Ұлттық саз байлыгынан нәр алып, еуропалық дәстүрге бой теңеген, екпіні ерен, үні ғажап осынау музыка отауы қазақ халқының жан~дүниесінің, арманының, ар-үятының, ел сүйгіштігінің келісті көрінісі.

Оркестрдің ерекшелігі, осынау шеберлігінің деңгейі туралы дүниеге танымал талай майталманның таңдай қосып айпқан ұлагатты сөздері бүл күнде музыка тануда ерекше орын алған. ...