Жоспар
I ТАРАУ. КІШІ МЕКТЕП ЖАСЫНДАҒЫ ОҚУШЫЛАРҒА ӘСТЕТИКАЛЫҚ
ТӘРБИЕ БЕРУДЩ ЖОЛДАРЫ МЕН ҚҰРАЛДАРЫ. 3
1.1 Педагогика тарихында оқушыларга әстетикалық тәрбие беру жайлы ой-пікірлер 3
1.2 Казіргі бастауыш мектептегі оқу пәндерінің оқушыларға эстетикалық тәрбие берудегі ролі 12
I ТАРАУ. КІШІ МЕКТЕП ЖАСЫНДАҒЫ ОҚУШЫЛАРҒА
ӘСТЕТИКАЛЫҚ ТӘРБИЕ БЕРУДЩ ЖОЛДАРЫ
МЕН ҚҰРАЛДАРЫ.
1.2 Казіргі бастауыш мектептегі оқу пәндерінің оқушыларға эстетикалық тәрбие берудегі ролі
... Халық өнері, әсіресе, сәндік қолданбалы өнер өзінің өміршеңдігін, өнер арқылы ұрпақты жақсы мінез - құлықтарға: адамгершілікке, батылдыққа, отан алдындағы, ата - ана алдышдағы парыздылыққа, адалдыққа және т.б. тәрбиелеудегі мол мұмкіндігін көрсетті.
Халықтың мақал - мәтелдердің де тәрбиелік маңызы зор, соның ішінде өнерге қызықтыру, жаманнан жирену, жақсыға ұмтылу, ұқыптылыққы, әдемілікке тәрбиелеу жақтарына көп көңіл бөлген. Оны мынадан байқауға болады:
Өнерлі адам өрге шығар, Өнерсіз адам жолда қалар. Өнерліден ұйрен, Өнерсізден жирен. Еңбек ету барысында ұқыптъшыққа, талғампаздышыққа, шеберлікке және әсемдікке тәрбиелеуде мынадай нақыл сөздер байқауға болады: Кестенің сыры тұрінде, Кілемнің сыры тұгінде.
Яғни кестенің тұстерінщ ұйлесімі табышыш кестеленсе және кілемнің тұгі тегіс, әрі тықыр қырқылса әдемі болады. Ол ұшін шебер жоғары да айтышған қасиеттеріие болуы керек.
Халық өнері көп қырлы, терең сырлы, оның бойынан ақышдық дұниедегі әдемілікті сезінуге, ырғақты ұғынуға, оны әсермен дәріптеуге немесе әуенге салуға болады.
Жалпы білім беретін мектептердегі бейнелеу өнерін оқытудыщ негізгі мақсаттарышың бірі - оқушышарға көркемдІк білім негіздерін меңгерту. Халықтың өзіндік ерекшелігін бейнелеген өнер ғана жастарға ұлкен әстетикалық тәрбие берудің құралы бола алады. Бейнелеу өнерінің бір саласы - қазақ халқының өмірінде ғасырлар бойы біте қайнасып сіңіскен қол өнер болып табылады. Өнерден ләззат алу ұшін ең болмағанда қарапайым көркемдік білім алған адам болу керек. Сондықтан да өнердегі әсемдікті қабылдауды тәрбиелеу әстетикалық білім беру әлементтерін басталады.
Әсемдікті сезіну тек қана сезімдік, көру және есту тұйсіктерімен шектелмейді. Яғъш, ең алдымен, оқушы көргеніне талдау жасайды, белгілі және бұрын көрген нәрселермен салыстырады, белгілі бір баға берген қорыітышдыға келеді.
Мұғалімнің жақсы дидактикалық әсерлігінің болуы қазіргі кезде маңызды, өйткені жалпы теорияны білмейінше, бірдемені дұниеге әкелуге болмайды, ал сабақ беру процесінің өзі - өнер. Балаларды өзінің пәніне ышталандырыш, оларды ойлаудыщ, білімнің әсемдІгімен таңырқату дербес ойлау әрекеттеріне қозғау салады. Мұның өзі әстетикалық тәрбие беруді жұзеге асыратын педагогты өмірге зер салуға, өмірді зерттей отырып, оқушыюың одан әсемдікті көре білуіне, өмір мен өнердің фактілеріне дұрыс баға бере білуіне көмектесуге міндеттейді.
Баланы қолөнерге баулу және оған қызықтыру ұшін алдымен оған ұлгі алатындай жағдай туғызу, оның қыр - сырымен таныстыру, оның әсемдік құпиясын ашып көрсету, яғни білім беру, еңбек етұге баұлұ қажет. Сол секілді балаға ұлгі алатындай жағдай туғызып, шеберлікті тұсіндірудің, яғни қолөнер шеберлігімен кездесулер өткізудің, өнер бұйымдарымен таныстырудың маңызы бұдан кем емес. Әңгіме, ертегілер айту, халықтыщ мақал - мәтелдер, өлеңдерді қолдану арқылы бастауыш класс оқушыларыш сабақ барысышда ою - өрнектің тұрлерімен таныстырыш, ұйрету әстетикалық тәрбие беру ісін ойдағыдай шешуге жәрдемдеседі. Сөйтіп, осы сәндік - қолданбалы өнердің өзіндік ерекшеліктерін окушыларға толық жеткізе отырып, қолөнер бұйымдарыша әететикалыщ баға беруге ұйретсек және бұл олардың сәндік - қолданбалы өнерге әстетикалық қызығушылығыш тудырған болар едік.
Бастауыш мектептердің сышыштан тыс жұмыс жұйесінде әсемдікке көзқарасты тәрбиелеудің көптеген жоддарына ұлкен зейін аударылады. Кіші мектеп жасындағы оқушылар әсемдік аясышдағы іс - әрекетке асқан ынталы болады. Алдыщғы қатарлы мұғалімдер осы ынталы жалпы еңбек мақсатында пайдаланып, жұзеге асыруда балалар мұддесіне, ішкі қажеттігіне сай келетін және оқушылар өмірін педагогикалық орышды ұйымдастыруға қөмектесетін кластан тыс істерді жоспарлайды.
Кіші мектеп жасыгадағы окушылар өмірінде кітап оқырмандары конференциясы маңызды орын алады. Конференциялар оқу әдебиеттерімен қатар, оқушыларға көркем шығармаларды сапалы талдаудыщ алғашқы сабағыш береді, шығармадағы басты нәрсеге, кейіпкер бейнесін терең ашуға, көркемдік ерекшелік пен тілін талдауға үйретеді. Жұмыстыщ бұл тұрі Ш - сыныштан бастап толық
пайдаланышады.
Өнер мен өмірдегі сұлулыщты тұсінуге баланы баулуда оның әсемдікке деген сезімдерін оятып, дамытуда өлеңнің де ролі аз емес. Көркем жасампаздық аясышда өзін көрсету, өз жолдастарышыщ алдышда өлеңді жатқа айтыш беру ынтасышыщ болуы кіші мектеп жасышдағы окушышарға тән.
Кіші мектеп жасындағы оқушылардың әсемдікке көзқарасын тәрбиелеуде кино - фильмдер көру және соңынан талдаудыщ ролі зор.
Әсемдік жөнінде білім беру мектепте киноклубтар, кинолекторийлер, балалар кинотеатрлары арқышы іске асады.
Мұғалімдер коллектив болыш киноға бару, алдын ала филымдегі моралыдыщ шамалар содан соң алған әсерлері жөнінде пікір таластыру, қорытындысышда мұғалімнің лайықты бағыт беруі ұздіксіз жұргізілуІ керек.
Оқушылар көркемөнерпаздар жұмысы, әнші, бишілер сайыстары, олардың өздері мектеп оқушышары, ата - аналар, өндіріс орындарындағы еңбек адамдары, балабақша сәбилерІ алдында өнер көрсетуі кіші мектеп жасышдағы оқушышарды әсемдікке тәрбиелеудің ұжен жолы.
Бейнелеу өнері туышдыларыныщ көрмелері мен олардыщ мазмұны жөніндегі әңгімелер оқушышар өмірімен өз орнын алуы қажет.
Табиғатқа, өндіріс орындарына, туған қаласына ұйымдастырышатын әкскурсиялар қоғамдыщ өмір мен табиғат әсемдігін көріп, тану мақсатында пайдаланылады.
Балалар хорда ән салады, хореграфия студияларына, халық аспаптары, халық қолөнері ұйірмелеріне қатышасады. Мұның бәрі оқушыларды хореографиялық, воколдың, музықалық мәдениетке баулиды.
Балалардың радио және теледидармен бірлесе музыпсалық білім беру хабарларын тыңдауы әсемдікке көзқарасты тәрбиелеуде кең тараған жұмыс тұрі. Окушышардың айыша бір рет өткізілетін музыка клубы жиналысы да мектеп өмірінен орыш алуы. Мұңдай отырыстарда оқушылар музыка теориясы мен танысады, музыпсаны тұсініп тыңдау, музыкалық аспаптарды зерттеу, музыканттар өмірімен танысу. т.б. жұргізіледі.
Сөйтіп, әсемдікке көзқарасты тәрбиелеу жұмысыш жұзеге асыру оқушышардың ой - өрісін кеңейтіп, моролыдық сенімін бекітіп, олардың алдышда бай рухани көтеріңкі көңіл күйін ашады. ...
