Мазмұны
Кіріспе. 3
1 Бөлем Публицистика. 5
1.1 Публицистиканың пайда болуы.. 5
1.2 Көркем әдебиет, журналистика және публицистика деген екінші бөлімшеде публицистика табиғаты айқындалады. 6
1.3 Журналистика тілші жұмысынан басталады.. 14
1.4 БАҚ-дағы құқық қорғау тақырыбы.. 16
2 Бөлем Журналистика функциясының бүгінгі көзқарасы.. 25
Пайдаланған әдебиет. 32
1 Бөлем Публицистика
1.3 Журналистика тілші жұмысынан басталады
... Журналист еш уақытта қателеспеу керек, бұл да басты принциптердің бірі. Өйткені, журналист қателессе, ол бір адамның қателесуі емес - мыңдаған, миллиондаған адамға сол қателіктің зияны тиюі мүмкін. Жұрт нағыз журналист жазған материалға сеніммен қарайтынын ұмытпау керек. Журналист қателессе, оқырмандар мен көрермендердің, яғни, халықтың өзіне деген сенімінен айырылады. Алайда журналист қателесе қалған жағдайда, өз қатесін өзі мойындап, оқырмандардан кешірім сұрауы тиіс. Жалған намысқа тырысып, кешірім сұрауға арсынбау керек. Және қателігіңді дер кезінде түзете білу де мәдениеттілік. Журналистің қателігі оның өзіне ғана емес, ол жұмыс істейтін газет-журналға, радио мен телевидение атына кір келтіретінін ойлау керек. Сондықтан фактіні өзгертіп қолдану, өтірік жазу журналисті жарға жығады. Әр нәрсені өз атымен атап, айқын көрсетіп отыру қажет. Бұл орайда жауапкершілік пен адалдықты есте ұстаған жөн . Журналистің ары бәрінен қымбат болуға тиіс. Әйтпесе, ол халықтың сөзін сөйлеп, халықтың сенімін ақтай алмайтыны түсінікті. Ал, тоқмейілсу, өзіне-өзі риза болушылық және мақтаншақтық журналисті тоқырауға ұшырататын қылық болып табылады. Әрі бұл адамгершілікке жатпайтын, азаматтыққа көлеңке түсіретін жөйт.
Объективтілік дегеніміз - шындықтың нағыз өзі деген сөз. Журналистің тағы бір ұстанатын принципі жазған материалдарының нанымды болуы. Бұған жетудің жолы да оңай емес. Әртүрлі жанрда жазатын журналистің өз дүниесінің әркез нанымды шығуына күш салуы бұлжымас талап. Кейде тәжірибе немесе білімнің жетіспеуі салдарынан кейбір жазған дүниенің нанымдылығы аз болып шығатын кездері бар. Кейбір құбылыстарды жазғанда журналист сол өзі айтқан ойларын оқырманға дүрыс жеткізе алды ма, жоқ па соны байқау керек.
Журналист ой-пікірді қағазға түсіргенде, оның өзгелерге, яғни, жұртшылыққа түсінікті болуын алдын-ала ойластыруы қажет. Екіұшты ұғым беретін жайлар болмауы керек. Айтқалы отырған идеяңмен оқырман келісе ме, жоқ па, соған көз жіберген жөн. Қоғамда әртүрлі көзқарастар, ой қайшылықтары кездесуі мүмкін. Соның бәрінде ең ортақ ой-пікірлер арқылы жол таба білу керек. Жазған нәрсеңді ғалымдар оқыса да, инженер мен дәрігер оқыса да жатсынбайтын болуы жөн. Бәрінің де ойынан шығып, бәрінің де көкейіндегісін қозғайтындай мақала болса, журналистің табысқа жеткені. Сондықтан да журналист барлық саладан хабары бар, эрудициясы жоғары маман болуға тиіс. Ол әркез өмірде бейнелегенде ылғи жоғарыда айтылғандай объективті әрі шыншыл болғаны ғанибет. Мүндай жағдай оған абырой мен бедел әкелмек. ...
2 Бөлем Журналистика функциясының бүгінгі көзқарасы
... Аталмыш критерий бойынша бөліну негізінде, субъектелір кластары болып тқлас алғанда қоғам, бөлек әлеуметтік институттар, жеке тұлғалар мен журналистер табылған кезде, субъектілерді бөлудің критерийі қандай болуы мүмкін? Қандай да бір әлеуметтік институттың (яғни, аталмыш жағдайда, әлеуметтік ұйым) бір жағынан тұтас алғанда қоғаммен (социуммен), ал басқа жағынан – өз кезегінде «журналист тұлғасымен (тіпті жеке тұлғаның астарынан «аудиторияның бөлек өкілін» қабылдаса да) субъект ретінде қарастырыла ала ма?
«Журналисттік шығармаларды шығару процесінде» журналисттің «өздігінен жүзеге асып, өздігінен дамитынына» сүйене отырып, журналистке қатысы бойынша журналистиканың (немесе тіпті прессаның) кейбір шығармашылыө функцияны орындайтынын бекітуге бола ма?
Осы, және басқа көтпеген сұрақтан, ашық болып қалады. Осындай тәсілді қолданған кезде олар автормен «журналистика функциясы» түсінігіне анықтама берілмейтіндігіне қарамастан, автор атап өтпейтін, субъектілерді бөлу критерийлері ретінде, функцияларды анықтауға қойылатын тәсілдің өзін енгізу критерийлері ретінде қатал еместікке, анықсыздыққа қарай «жабық» болып қалмас.
Аталған функциялардан басқа, автор тағы да «өзекті қоғамдық мүдделер мен әлеуметтік прогрестің міндеттеріне сәйкес әлеуметтік тәжірибеге реттеуші және түрлендіруші әсер етуден тұратын» журналситиканың әлеуметтік міндетін, немесе оның бас функциясын бөліп көрсетуді мүмкін деп жорамалдайды. Сұнын өзіндже бас функцияның, барлық қалғандарынан ерекшелігі, автормен (оның тәсіліне сәйкес), қандай да бір субъектімен, тіпті бас субъектімен байланыспайды. Бұл жоғарыда аталған интеграция және таным функцияларымен байланысты.
Л.Н. Федотова, И.Д. Фомичева және бірнеше басқа авторлар журналистика функциялары туралы емес, бұқаралық ақпарат (коммуникациялар) құралдарының функциялары туралы сөз қозғауды артық көреді [14].
И.Д. Фомичева БАҚ аталмыш функциялары ретінде ақпараттандыруды, тәрбиелікті, міңез құлықты ұйымдастыруды, кернеуді шешуді, коммуникацияларды жатқызады.
И.Д. Фомичева БАҚ функцияларының қатарына коммуникативтік, танымдық, құндылық-бағдарлаушы, және әлеуметтік-ұйымдық функциялар жатқызылады. Аталмыш функциялар онымен БАҚ «коммуникативтік, танымдық, құндылық-бағдарлаушы, және әлеуметтік-ұйымдық (түрлендірушінің түрлері) қызметті ақпараттық қамтамасыз етуге қатысып, оларды пайдалананатын субъектілер үшін тиісті функцияларға ие болатын» негізде бөлініп қарастырылады. Бұл жерде функцияларды бөлу негізі айқын: адамдық қызметтің немесе оның түрлерінің моделі” [15].
Г. Пёршке журналистика функциясын «қоғам жүйесінің көрсететін әсері, және жеке алғанда өзі қызмет етуіне және дамуына әсер ететін қоғамдық жүйесімен негізделген әсері» ретінде қабылдайды [16].
ОЛ қоғамдық жүйеге журналистиканың осындай әсерінің үші түрін есептейді, бұл оның функцияларының үш негізгі топтарын анықтайды: ...
Пайдаланған әдебиет
1. «Қазақстан Республикасының Конституциясы», 1995ж. 30 тамыз, -А., 2005ж.
2. З.Тайшыбай. Журналистиканың құқықтық негіздері. П.,2008
3. Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексі.А., 2006ж
4. Қазақстан журналистерінің тәжірибесінен. Тәжірибелік нұсқаулық. А.,2008. ...
